Het grote verschil met de gebruikelijke ideeën en opvattingen rondom de Sociale Systeemtheorie, de sociaal psychologische systeemtheorie en de Systemische benadering-de activiteit bij familieopstellingen-is wat de oorspronkelijke benaming het al aangeeft. Het betreft met name theoretische en analytische kaders vanwaaruit mensen en objecten worden bekeken en benaderd. Het systemische principe verwijst veel eerder naar de bewegende en steeds veranderlijke reacties van de mensen als onderdeel van een tevens bewegend sociaal systeem. De contextuele systemische benadering.
Het werkelijke verschil dat in zekere zin ontstond tussen Hellinger zijn benadering en die van Nagy en zijn volgelingen, is dat de contextuele therapeuten het met name zochten en zoeken in de relatief veilige kaders van de Contextuele theorie zonder zichzelf te beschouwen als ongezien onderdeel van het systeem van de cliënt waarbij de scheidslijn en hun effecten van de interventies of behandelingen met name de relatie als arts patiënt tot gevolg hadden. Met een duidelijk afgebakend terrein en repetitief karakter.
Systemisch Werk
Zonder aan deze verhouding afbreuk te willen doen, gaat het met systemische werk zowel een stap verder als terug. Hellinger beschouwt het systemische eerder als het besef van iets groters dan slechts het lichamelijke-de representatie van het subject als zichzelf-dat deel uitmaakt van iets wat buiten het individu plaats vindt. Hij noemt dat letterlijk 'het in dienst zijn genomen van iets groters'. Met deze uitspraak trachtte hij te duiden dat de klassieke (Heidelbergse School etc) uitgaat dat de persoon wel is opgehangen aan een groter sociaal systeem maar daar in wezen een vrije positie en rol inneemt maar verwikkelt is geraakt in een niet duidelijk communicatief systeem. Door deze te ontwarren zou de persoon daardoor een gezondere ontwikkeling doorgaan.
Wederzijdse afhankelijkheid
Het systemische echter benadert de vraagstukken zowel vanuit structuren als de ongeziene wederzijdse afhankelijkheid van de leden van een (familie/organisatie)systeem. Deze reageren vanuit drie (BOB) basisprincipes dat voor elk systeem van belang blijk te zijn.
- Binding (Het 'primair effect' tot het systeem te behoren)
- Ordening (De positie en hiërarchie in systemen)
- Balans (Het evenwicht in de transactie. Over geven en ontvangen)
De oorspronkelijke systeemtheoretische benadering, onder andere voortgekomen uit de contextuele therapie, richt zich met name op de psychologische gesteldheid van de cliënt terwijl de systemische benadering ook de nadruk legt op het lichaam als transponder van het systeem. Met andere woorden gaat het bijvoorbeeld bij het (familie)opstellen ook om de fysieke representatie en de informatie die daaruit voortkomt dan alleen de psychologische analyse van de vraagstelling.
Je zou kunnen spreken van een meer en directe lichaamsgerichte wijze van werken. Waarbij de toegepaste fenomenologie op dit werkveld tot de volgende conclusie is gekomen. Namelijk dat menselijke interactie en reactiepatronen, tevens mede voortkomen uit volgende drie (BHL) andere principes.
- Binding (De (primaire) binding, bijvoorbeeld die tussen moeder en kind.)
- Hechting (De mate en wijze van (fysieke) affectiviteit die zich ontwikkeld heeft in de diverse ontwikkelingsstadia van de mens.)
- Loyaliteit (De (cognitieve) wijze waarop men vertrouwen en trouw vertaalt in een bewuste transactie van een band met de ander.)
Ziel
In het tijdperk van vergaand wetenschappelijk onderzoek is het idee van een ziel, tot voor kort nog gezien als een religieus artefact, eigenlijk verdwenen. Terwijl het oorspronkelijke gedachtegoed van de psychologie zich daarop gevestigd had, is het van een vorm van geesteswetenschap richting gedragswetenschap gegaan en verankert het zich nu stevig in het hersenonderzoek.
Maar het systemisch werk toont meer dan eens aan, dat het zogenaamd corrigeren van ongewenst sociaal gedrag of het 'omleggen' van negatieve (ongezonde) overtuigingen naar zogenaamde gezonde gedachten, wel of niet met met behulp van medische ingrepen, niet per definitie een gezonder klimaat voor het sociale systeem oplevert. Zeker niet voor de lange termijn.
Overwerkte trauma's of de reeds vergeten historische gebeurtenissen van mensen lijken, ondanks individuele ingrepen, niet verloren te gaan voor volgende generaties of organisaties. Het frappante is, dat je dus wel mensen en objecten kunt verplaatsen maar het verschijnsel (de fenomenologische waarneming) dat zich voordeed daarmee niet kunt voorkomen.
Systemisch gezien spreken we dan van een zielsbeweging. Een verbonden dynamiek die weliswaar niet aan de oppervlakte zichtbaar zich voordoet maar wel zich doorzet zolang het niet is ontdaan of gezien van haar essentie en rol in het geheel. Niet alleen Hellinger, die door anderen dan hemzelf werd voorgehouden dit als nalatenschap van zijn voormalige priesterschap te zien, maar ook vele anderen hebben hiervoor geen beter woord dan de ziel van de beweging kunnen vinden. Wellicht de Aziatische en op meditatie gerichte beweging hebben dit ook wel in verband gebracht met de Tao. Het (bewust)Zijn.
Systemisch gezien spreken we dan van een zielsbeweging. Een verbonden dynamiek die weliswaar niet aan de oppervlakte zichtbaar zich voordoet maar wel zich doorzet zolang het niet is ontdaan of gezien van haar essentie en rol in het geheel. Niet alleen Hellinger, die door anderen dan hemzelf werd voorgehouden dit als nalatenschap van zijn voormalige priesterschap te zien, maar ook vele anderen hebben hiervoor geen beter woord dan de ziel van de beweging kunnen vinden. Wellicht de Aziatische en op meditatie gerichte beweging hebben dit ook wel in verband gebracht met de Tao. Het (bewust)Zijn.
Tot Slot
Maar waar het werk en het fenomenologische uiteindelijk om gaat, is niet alleen het besef, dat we in dienst zijn genomen door iets groters dan onszelf, maar ook dat we niet alleen leven in een kwetsbaar ecologisch systeem waar alles met elkaar samenhangt, maar ook dat we deel uitmaken van een kwetsbaar sociaal evenwicht dat meer en meer verbanden vertoont tussen mensen als samenlevingen dan geïsoleerde individuen.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten